به گزارش صاحب نیوز؛ امروزه با پیشرفت علم و به کارگیری فناوری‌های نوین نظیر ابررایانه‌های محاسباتی و ماهواره‌ها، علم هواشناسی به پیشرفت قابل توجهی دست پیدا کرده است. علمی که نتایج حاصل از بکارگیری آن مورد نیاز بسیاری از فعالیت‌های جامعه از کشاورزی گرفته تا مسأله شهرسازی و غیره است.
تجزیه و تحلیل‌های حاصل از علم هواشناسی به جامعه کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را در هر موضوعی اتخاذ کرده و متناسب با شرایط آب و هوایی پیش بینی‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای خود و فعالیتش برنامه ریزی کند.
در کنار این علم که بر اساس یافته‌های علمی و پژوهش‌های فراوان و اثبات قضایای مختلف و غیره به دست آمده است، دانسته‌هایی وجود دارد که بر اساس تجربه توسط عموم مردم حاصل شده است، دانسته‌هایی که ممکن است در دایره علم هواشناسی آورده نشده و در هیچ کتاب علمی ذکر نشده باشد.
دست کم آن چه در مورد این تجربیات قطعی است این است که ما در محاسبات آب و هوایی توجهی به این مسائل را نمی‌بینیم و همین مسأله سبب خطا در محاسبات می‌شود.
برخی از این دست تجربیات در مناطق پربارش استان اصفهان مانند شهرستان‌های فریدونشهر و بوئین میاندشت در بین مردم بومی وجود دارد که در اظهار نظرات کارشناسان هواشناسی یا آب منطقه‌ای یا دیگر متخصصان سخنی از این‌ها شنیده نمی‌شود. ذکر این تجربیات می‌تواند به تصمیم گیری بهتر در این حوزه کمک کند لذا برخی از تجربیات مردم بومی مناطق پربارش استان را بیان می‌کنیم.
اهمیت این تجربیات برای استان اصفهان از این حیث است که وضعیت آب و هوایی و بارش در نقاطی مانند فریدونشهر که منبع آبی استان است پایین دست یعنی شهر اصفهان و نقاط اطراف آن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و پارامترهایی نظیر میزان بارش در این شهرستان‌ها برای مرکز استان و شهرهای دیگر استان بسیار حیاتی است.
*مجموع بارش واقعی
معمولاً در محاسبات هواشناسی آورده بارشی یک شهرستان را با جمع زدن میزان بارش ثبت شده در ایستگاه‌های هواشناسی محاسبه می‌کنند و مثلاً عنوان می‌کنند میزان بارش در این شهرستان فلان رقم بوده است.
اما مردم بومی شهرستان می‌دانند این محاسبه صحیح نیست. گاهی بارش به میزان کم اتفاق می‌افتد و این سبب می‌شود کل بارندگی حاصل شده تبخیر شده و هیچ اثری در شهرستان از این بارش برجای نگذارد. چه برسد به این که وارد خاک شده و به لایه‌های زیرین نفوذ کند و جزء ذخایر بارشی محاسبه شود.
یا این که گاهی بارش قابل ملاحظه‌ای رخ می‌دهد اما دما در زمین و یا در نزدیکی زمین آن قدر بالاست که بخش اعظمی از بارش در حین نزول و برخورد به زمین تبخیر می‌شود یا بعد از بارش یکباره دما آن قدر افزایش پیدا می‌کند که دوباره تبخیر بالایی صورت می‌گیرد. در این موارد هم نباید کل میزان بارش را به عنوان آورده آبی شهرستان لحاظ کرد و باید اندازه‌گیری و محاسبات واقع گرایانه‌تری را برای پیدا کردن ماحصل یک سامانه بارشی در چنین شرایطی انجام داد.
*تأثیر باد در از دست رفتن ذخایر آبی
دو سال مشخص را در نظر بگیرید که در هر سال به صورت مشخص 600 میلیمتر بارش واقعی برای یک شهرستان ثبت شده باشد. اما در یک سال میزان آبدهی چشمه‌ها، حجم و تراکم رشد علوفه بیابانی و غیره بسیار بالا بوده و در یک سال دیگر این طور نباشد.
در کنار هر پارامتر دیگری که شاید بتوان در این مورد مدنظر قرار داد، باید توجه ویژه‌ای به اثر باد به خصوص در ارتفاعات نشان داد. کشاورزان بومی شهرستان‌های غربی استان اصفهان که سروکار مستقیم با بارش داشته و بارش باران و برف برای ایشان نقش حیاتی دارد و به همین سبب دقت زیادی نسبت به این موضوع دارد این را می‌دانند اگر در فصول بارشی پاییز، زمستان و بهار مرتب در سطوح نزدیک به زمین شاهد نسیم و وزش ملایم یا تند باد باشیم، به این معنی است که جریان باد تندی در ارتفاعات وجود دارد.
این کشاورزان می‌دانند این جریان باد در ارتفاعات سبب تبخیر سریعتر ذخایر برفی ارتفاعات می‌شود لذا ممکن است با وجود این که در آن سال بارش زیادی رخ داده باشد و حتی این بارش به صورت برف در ارتفاعات ذخیره شده باشد، آن سال، سال خشکی بشود و آبدهی چشمه‌ها زودتر کاهش پیدا کند.
*تفاوت بارش به صورت باران و یا برف
در فصول سرما زمانی که بارش در نقاط سردسیر و کوهستانی غرب استان به صورت برف باشد این برف در ارتفاعات و در یخچال‌های طبیعی ذخیره می‌شود هر چند ممکن است تبخیر داشته باشد اما این تبخیر در زمستان به دلیل شدت سرما و یخ زدگی برف روی ارتفاعات قابل ملاحظه نیست. حال اگر بارش‌های متناوب و در فاصله زمانی کوتاه به صورت برف تداوم پیدا کند، هر چند کم باشد سبب می‌شود لایه‌های برف روی یکدیگر قرار بگیرند و تبخیر لایه‌های پاینی به صفر نزدیک شود و یک ذخیره گاه عالی برای طول سال فراهم شود.
اما اگر بارش‌ها به صورت برف مداوم نباشد، هوای گرمی در زمستان حاکم شود، بین بارش‌های برف فاصله زمانی زیادی رخ دهد، همه این موارد سبب می‌شود این یخچال‌ها و ذخایر آبی گرانبها تشکیل نشده و بارش‌ها ولو این که از لحاظ مجموع زیاد باشند، ماندگاری نداشته باشند و زودتر از دست بروند.
بارش‌های پاییزی و بارش‌های قبل از نیمه زمستان که زمین رو به سردی می‌رود، از تبخیر کمتری برخوردار می‌شوند و برف‌های آمده در این بازه زمانی ذخیره می‌شوند اما بعد از این بازه زمانی حتی اگر بارش به صورت برف باشد خیلی آورده آبی پایداری برای منطقه نیست زیرا به سرعت ذوب شده و جاری می‌شود و به نقاط پایین دست‌تر مانند سد چادگان می‌ریزد؛ نقاطی که به دلیل دمای بالاتر تبخیر بالاتری هم داشته و سبب از دست رفتن این ذخیره آبی می‌شود.
فعالیت یک سامانه بارشی به صورت باران گاهی تماما به پایین دست سرازیر شده و در منطقه باقی نمی‌ماند در حالی که اگر به صورت برف بوده و در منطقه سردسیر باقی بماند ماندگاری بیشتری خواهد داشت. این پایداری آورده آبی مثلا به صورت برف در محل سردسیری مانند فریدونشهر با تبخیر پایین‌تر از نقاط پایین دست مسأله مهمی است که می‌توان با محاسبات آن، پیش بینی دقیق‌تری در مورد میزان داشته‌های آبی یک حوضه آبریز داشت.
همه این موارد نکات قابل ملاحظه‌ای هستند که در ادبیات مردم ساکن در نقاط برف خیز و باران خیز استان مورد استفاده قرار می‌گیرند اما دست کم به عنوان یک خبرنگار که پیگیر اخبار هستم، کمتر و یا اصلا در خبرها و سخنان متخصصان و مسئولان استان به ویژه در سازمان هواشناسی با آن برخورد کرده‌ام، مسأله‌ای که طبیعتاً سبب خطا در محاسبات و پیش بینی‌های آب و هوایی می‌شود و قطعاً برای یک تصمیم گیری دقیقتر باید این پارامترها و پارامترهای این چنینی کشف نشده دیگری را نیز مدنظر قرار داد.
انتهای پیام/
